رئالیسم عرفانی

نویسنده پس از یک دوره مستمر آموزش و تحقیق در زمینه ادبیات داستانی درمی یابد که آنچه امروزه ادبیات داستانی ایران از آن رنج می برد، فقدان واقع‌گرایی(رئالیسم) خاص ایرانی برگرفته از فرهنگ و هنر اصیل این سرزمین است. از این روی در صدد آن برآمد که با مطالعات فراگیر، خود را به آن نوع واقع‌گرایی نزدیک سازد. نگارنده این نوع واقع‌گرایی را در فلسفه و عرفان ایرانی-اسلامی مستتر یافت. از این رو رشته عرفان اسلامی را برگزید و همزمان با مطالعات نظری، به طور عملی سعی کرد برای اولین بار، آثاری را خلق کند که با شاخصه‌های این نوع واقع‌گرایی بومی‌سازی‌شده نزدیک باشد؛ رمان‌هایی چون دیلمزاد و دخیل هفتم که در عرصة ادبیات داستانی-عرفانی ایران بسیار موفق ظاهر شده‌اند و مضمامین، شگردها و رویکردهای جدید و حرف‌های نوی برای گفتن داشته‌اند. نگارنده وقتی موفقیت‌های دلگرم‌کننده این آثار را دید، بر آن شد که مبانی نظری و شاخصه‌های اساسی این نوع واقع‌گرایی را چه در ساختار و چه در مبنا بررسی و با نزدیک‌ترین جریان ادبی دنیای معاصر(رئالیسم جادویی) مقایسه نماید. اثر پیش رو، حاصل این پژوهش‌ها و کنکاش‌هاست.
برشی از کتاب رئالیسم عرفانی :
 امروزه بر همگان ثابت شده است که رئالیسم جادویی یک حقیقت سیال است که هنرمندان جهان باید آن را در قالب فرهنگی خاص خود ریخته، بومی‌سازی نمایند. کافکا از این شیوه برای معرفی فرهنگ بومی خود بهره گرفت، امثال گونترگراس از آن برای ثبت باورهای سرزمینی خویش مدد گرفتند و نویسندگان آمریکای جنوبی، بخصوص مارکز نیز از این ساختار به خوبی در راه ترویج مفاهیم ارزشی خویش بهره جستند. مارکز کسی بود که چهرة واقعی مردمانی تنها و فراموش‌شده در کلمبیا، مکزیک و کاراییب را به جهانیان شناساند. حال که بیشترین مشابهت‌ها میان این شیوه و متون تذکره صوفیانه وجود دارد، این نوشتار قدمی است در ارائة یک الگوی بومی‌شده از رئالیسم جادویی مبتنی بر فرهنگ عرفانی- ایرانی. دست‌یابی به یک الگوی ادبی تحت عنوان رئالیسم جادویی بومی‌شده با متون تذکره‌نویسی تصوف، می‌تواند آغازی خوبی باشد برای بروز و ظهور یک مکتب ایرانی- اسلامی، تحت عنوان «رئالیسم عرفانی(صوفیانه)».
معرفی کتاب رئالیسم عرفانی از زبان نویسنده :
عناصر داستانی موجود در حکایات تذکره‌های تصوف دقیقاً مطابق با ساختار رئالیسم جادویی نیستند و طبیعی است که با یکدیگر متفاوت باشند، ولی با این حال، نزدیک‌ترین متون ادبی به ساختار این شیوة ادبی هستند. در بخش «مقایسة ساختاری» همچنین به برترین شگرد رئالیسم جادویی اشاره می‌شود که همانا «شگرد باورپذیری» است. تذکره‌نگاران صوفی نیز به باورپذیر جلوه دادن کرامات و خوارق عادات توجه بسیار نشان داده‌اند. و اما در «مقایسة مبنایی» از آنجا که رئالیسم جادویی به درآمیختگی رئال با جادو و خیال تأکید دارد، دیدگاه صوفیه درباره عالم مثال و خیال مطرح می‌شود. همچنین مهم‌ترین بحث در رئالیسم جادویی، جادو و خوارق عادات است و در تذکره‌نگاری تصوف، کرامات اولیاست که مبنای تصوف در این باره نیز بیان می‌گردد. در نهایت مشخص می‌شود که شباهت‌های آثار نویسندگانی چون مارکز با تذکره‌های صوفیانه، بیشتر به ساختار و تکنیک‌های داستانی این متون مربوط است. مبانی تصوف که در تذکره‌های عرفانی به طور کامل جریان دارد و صوفیه با توجه به این مبانی به ساختار روایی- داستانی خاص خود رسیده‌اند، آنچنان مدّ نظر رئالیسم جادویی نبوده است.