موسیقی عاشورا

موسیقی از دیرباز یکی از مهم‌ترین ارکان زندگی همراه با شادی و غم ایرانیان بوده است. آوازهای مذهبی زرتشتیان، نغمه باستانی «هوره» در کردستان، لالایی مادران و آوازهای چوپانان، همه گواه بر این هستند که موسیقی با روح و جسم ایرانیان عجین بوده است. موسیقی‌دانان و نوازندگان ایرانی همواره در جشن‌ها و آیین‌های خود، از نغمه‌ها و سرودهای خاص استفاده می‌کردند. حماسه عاشورا و تأثیر آن در زندگی ایرانیان، یکی از وقایعی است که همواره الهام‌بخش هنرمندان بوده است و آهنگ‌سازان و شعرا در دوره‌های مختلف، ‌قطعاتی در بزرگداشت این واقعه تاریخی خلق کرده‌اند.
کتاب «موسیقی عاشورا»، نوشته تورج زاهدی، ‌اثری پژوهشی و تحقیقی است در مورد نغمه‌ها و نواهای مورد استفاده در مراسم روز عاشورا. در این کتاب، تحقیقات جامعی درباره روضه‌خوانی، ‌نوحه‌خوانی و تعزیه صورت‌گرفته است. اهمیت استفاده از موسیقی سنتی و محلی در موسیقی مذهبی، یکی از مواردی است که نویسنده به آن اشاره کرده است. زاهدی با اشاره به رابطه تنگاتنگ روضه‌خوانی با آواز، ‌تسلط روضه‌خوانان ونوحه‌خوانان به ردیف موسیقی ایران و همچنین آشنایی با ادبیات را از جمله عوامل مهم در تاثیرگذاری بر شنونده می‌داند. در بخش دیگری از این کتاب، به تعزیه که یکی از هنرهای برجسته ایرانیان است، اشاره شده است. این هنر که ترکیبی است از موسیقی، نمایش و شعر، ‌یکی از محبوب‌ترین هنر‌ها در بین ایرانیان قدیم بوده است و به تنهایی گنجینه‌ای از هنر ایرانیان را در طول سالیان گذشته به نسل ما منتقل کرده است. آوازهای تعزیه همگی بر اساس ردیف موسیقی سنتی اجرا می‌شوند و از آن‌جا که خوانندگان برای هر شخصیت، نغمه‌ای جداگانه داشته‌اند، ‌می‌توان گفت آوازهای مورد استفاده در تعزیه یکی از مهم‌ترین منابع برای شناخت موسیقی دستگاهی ایران و گوشه‌های آن است. به عقیده نویسنده، موسیقی مذهبی و مناجات‌خوانی در طول تاریخ جایگاه ویژه‌ای در ایران داشته است و بسیاری از بزرگان آواز ایران، همچون ادیب خوانساری و تاج اصفهانی مکبر و قاری قرآن بوده‌اند. کتاب «موسیقی عاشورا» با استناد به منابع معتبری همچون کتاب «سرگذشت موسیقی ایران» به قلم روح‌الله خالقی،  اطلاعات جامعی درباره تاریخ موسیقی مذهبی در اختیار علاقه‌مندان موسیقی در ایران قرار می‌دهد.