آتش به اختیار

نمای نزدیک:الله، محمد، علی، آتش! این ‌جمله‌ها را بچه‌های دیده‌بانی و آن‌هایی که آتش توپخانه یا خمپاره را روی سر دشمن هدایت می‌کردند، می‌گفتند. حجت ایروانی راوی کتاب «آتش به اختیار» هم از دیده‌بانان زمان جنگ است که خاطراتش به خوبی و در قالب چند‌ جلد کتاب ثبت و مکتوب شده‌اند. او در کتاب «آتش به اختیار» هم خاطرات دسته‌اولی از خودش و همرزمانش برای تعریف کردن، رو کرده است. در واقع چنانچه خود او در مقدمه کتاب نوشته است: «مجموعه‌ای که هم‌اکنون پیش رو دارید خاطراتی است از برادران دیده‌بان که در طول ایام پر فراز و نشیب جنگ با گمنامی به وظیفه حساس و خطیر خود عمل کرد‌ه‌اند.» وی همچنین در همین مقدمه به ‌خوبی برای مخاطب 4 نوع دیده‌بانی رایج در جنگ را تشریح کرده ‌است. کتاب پس از این توضیحات وارد بخش خاطرات دیده‌بانان شده است.
در این کتاب علاوه بر آنکه وظیفه خطیر و دشوار دیده‌بانان پیش چشم مخاطب تصویر می‏شود، جنبه‌های دیگر جنگ نیز مغفول نمانده است؛ آن هم نگاه انسانی و عاطفی افراد به همدیگر و نیز پررنگ بودن حس حیات و زندگی در اوج نبرد است. مثلاً در همان خاطره اول کتاب، ماجرای روحانی رزمنده‌ای به نام شیخ محمود روایت می‏شود که با وجود معلولیت مادرزاد از ناحیه پا به جبهه آمده است و دوشادوش رزمندگان دیگر تلاش و مجاهدت می‌کند و نهایتا هم به شهادت می‌رسد.. «آتش به اختیار» از آن‌ کتاب‌های خوش‌دست جنگی است که یک‌ساعته می‌شود آن را خواند.
نمای میانی:حجت ایروانی متولد تهران است و فرزند روزی از روزهای زمستان، در 23 اسفند 1345 دیده به جهان گشوده و بیشتر فعالیتش پس از انقلاب اسلامی به پاسداری از کیان جمهوری اسلامی اختصاص داشته. او بازنشسته سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و عضو رسمی بسیج است و با سابقه 54 ماه حضور در منطقه، خاطرات بسیاری از زمان جنگ با خود دارد که 35 درصد جانبازی نیز یکی از این خاطرات محسوب می‌شود.
نمای دور:مجموعه «آتش به اختیار» خاطراتی است که به سرگذشتی از دیده‌بانان سیار و نفوذی اختصاص دارد؛ کسانی‌که در عملیات کربلای 5 کارآیی خود را به اثبات رساندند و از نظر تکنیکی و تاکتیکی مهارت کافی داشته‌اند. خود نویسنده یکی‌ از دیده‌بانان روزهای جنگ بوده است و عنوان کتابش، نام یکی از خاطراتش است. برخی از خاطراتش تاریخ دارند اما برخی دیگر بدون تاریخ هستند. 13 خاطره از کتاب، ماجراهایی هستند که برای خود راوی اتفاق افتاده است و باقی خاطره‌ها هم نقل‌ قول از دوستان وی هستند. دو خاطره از این کتاب پیشتر در کتاب‌های «آلواتان» و «تپه‌های لاله سرخ» به چاپ رسیده‌اند. در سینما حرف‌هایی داریم به‌نام حرف‌های پشت دوربین. اما این عبارت را شاید بتوان این‌جا و درباره این کتاب هم به‌کار برد چون «آتش به اختیار» در واقع خاطرات ته‌نشین‌شده حجت ایروانی از پشت دوربین خرگوشی و پریسکوپ است.
از کتاب:حوالی ساعت هشت‌وسی‌دقیقه صبح بود که رسیدیم به خط لشکر 10. خدا نصیب هیچ‌مسلمانی نکند! بی‌پدر زمین‌و‌زمان را با تانک، خمپاره، تیربار و قناسه به‌هم دوخته بود و امان حرکت به‌کسی نمی‌داد. افتاده‌بود به جان بچه‌بسیجی‌هایی که غیر از چند‌گونی خاک، جان‌پناهی نداشتند و توکلشان به خدا بود. وقتی با موتور وارد خط شدیم، چشم اکثر بچه‌ها به ما بود و در تعقیب ما. من هم باعجله یک‌جای نسبتا امن برای موتور در نظر گرفتم و موتور را در آن‌جا قرار دادم. صفحه 57