عرفی شدن دین

کتاب «عرفی شدن دین» که توسط موسسه‌ی تعلیماتی و تحقیقاتی امام صادق (ع) فراهم آمده، دربرگیرنده‌ی مفاهیم دوگانه‌ی عرفی شدن دین از دیدگاه طراحان این نظریه، در کنار بررسی این دیدگاه‌هاست به تصریح نگارنده: در برداشت نخست، دین، مجموعه‌ای است از عقاید و احکام. بخش نخست آن عقلانی می‌شود یعنی از حالت تعبدی درآمده و در قالب گزارش‌های عقلی، عرضه می‌گردد و بخش دوم آن که مربوط به شیوه‌ی زندگی مردم است، از طریق مجالس قانون‌گذاری و سیستم حزبی و پارلمانی، عقلایی شده و مصوبات عقلا در مجالس قانون‌گذاری، تعیین کننده‌ی احکام رفتاری ماست نه چیز دیگری، به تعبیر واضح‌تر، دین که میراث انبیا و اولیاست به دو بخش، تقسیم می‌گردد: بخشی به دست عقل آدمی داده می‌شود و بخش دیگر به عقل جمعی سپرده می‌شود تا از طریق مجالس قانون‌گذاری، قوانینی را به جای احکام دین وضع نمایند. مفهوم دوم عرفی شدن، عبارت‌ است از افتراق سازی میان ساخت سیاسی از نهاد دین و به عبارت دیگر، عرفی شدن به این معناست که نهاد دین که در اعصار گذشته دارای کارکردهای گوناگونی بوده، به علت پیچیده شدن مناسبات زندگی اجتماعی و تخصصی شدن نقش‌ها، هم چون سایر نهادها متمرکز شده و وظایف خود را واگذار می‌کند”.