حکومت بر دلها

از آن جایی که بررسی ابعاد وجودی پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله عامل مهمی در وحدت مسلمین جهان می باشد. باید به مسایلی که بیش تر مورد نظر آن حضرت بوده است توجه کنیم. به نظر می رسد که این مهم را بتوان در اولین خطبه آن حضرت در مدینه و نیز آخرین خطبه آن حضرت در مدینه، به دست آورد. یعنی دقت در این دو خطبه، نشان می دهد که کدام مسائل بیش تر مورد توجه آن حضرت بوده اند تا ما به آن ها بیش تر بیندیشیم و از این راه به جلب نظر آن حضرت بپردازیم و راه های سعادتمندی خود را بیش تر بشناسیم و به گونه ای بهتر و خدا پسندانه تر عمل کنیم.
محمدصلی الله علیه وآله
محمد، آفتاب جاودانه است جهان آرا و یکتا و یگانه است محمد، آن گران هادی دوران که از چنگ رخش، بر دل، ترانه است بهار بخت جان، آن دم فروزَد که از حبّش به زلف سینه، شانه است ز جام او لَبی ترکن هماره تو را این جرعه، از کوثر نشانه است بر او و آل پاکش اقتدا کن که این آرایه روز و شبانه است دو چشمان، بر دَرِ موعود نابش بدار، ای دوست، او روح زمانه است شفیعی، اسوه، غیرِ او سزا نیست که او سالار مرد کوی و خانه است(1)
در آغاز هجرت، آن گاه که رسول خدا از قبا به سوی مدینه در حرکت بود، اولین نماز جمعه را به پا داشت و اولین خطبه را خواند. البته این نماز، اوّلین نماز جمعه با حضور رسول خدا است و گرنه پیش از او مصعب بن عمیر نماینده رسول خدا در مدینه نماز جمعه را به پا داشته بود.
در احادیث آمده است: فَأمّا أوّلُ جُمُعَهٍ جَمَعَها رَسولُ اللَّه صلی الله علیه وآله بأصْحابِهِ، فقیل: إنَّه قَدِمَ رَسولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله مُهَاجِراً حتّی نَزَلَ قُبا علی عَمْرو بن عَوْفٍ، وذلِکَ یَوْمُ الإثْنَیْنِ، لاثْنَتَی عَشَرَه لَیْلَهً، خَلَتْ مِن شَهْرِ رَبیعِ الأوَّلِ، حِینَ الضُّحی فَأقامَ بِقُبَا یَوْمَ الإثْنَیْنِ والثُّلاثاء والأرْبِعاء والخَمِیس، وأسَّسَ مَسْجِدَهُم، ثُمَّ خَرَجَ مِنْ بَیْنِ أظْهُرِهِم یَوْمَ الجُمُعَهِ عامِداً المَدِینهَ، فأدْرَکَتْهُ صَلاهُ الجُمُعَهِ فی بَنی سالِمِ بنِ عَوْفٍ فِی بَطْنِ وادٍ لَهُم قَدِ اتّخِذَ الیَوم فی ذلِکَ المَوْضِع مَسْجِدٌ وکانَتْ هذِه الجُمُعَهُ أوَّلَ جُمُعَهٍ جَمَعَها رَسولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله فی الإسْلامِ فَخَطَبَ فی هذِه الجُمُعَهِ وهی أوّلُ خُطْبَهٍ خَطَبَها بالمَدِینَهِ فیما قیل، فقال:(2).
اولین خطبه نماز جمعه پیامبر اعظم صلی الله علیه وآله