میزان تشیع: بررسی سند، محتوی و نسخه های زیارت عاشورا
به دنبال سؤالاتی که در خصوص سند زیارت شریف عاشورا مطرح میشد، حضرت آیت الله عندلیب (حفظه الله) ، سی جلسه از درس خارج خود را به بررسی سندی، محتوایی و نُسَخی زیارت عاشورا اختصاص دادند. نوشته ی حاضر، تقریرات درس معظمٌ له است که در سال تحصیل ۸۷-۸۶ در مدرسه ی آیت الله العظمی گلپایگانی (رحمه الله علیه) برگزار می شد.
این تقریرات در سه مقام تنظیم شده
مقام اوّل: بررسی پنج سند از زیارت عاشورا.
مقام دوم: بررسی اجمالی متن زیارت عاشورا با قرآن و روایات.
مقام سوم: نگاهی به اختلاف نسخه ها در نقل زیارت عاشورا
چکیده ی مباحث کتاب
زیارت شریف عاشورا از ناحیهی دو امام بزرگوار، امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) به دست ما رسیده. این زیارت در دو کتاب «مصباح المتهجد» جناب شیخ طوسی و «کامل الزیارات» جناب ابن قولویه نقل شده و همواره مورد توجه علمای بزرگی چون مرحوم شیخ انصاری و مرحوم حاج شیخ محمد حسین اصفهانی و بسیاری از بزرگان دیگر بوده است.
حضرت آیت الله العظمی شبیری زنجانی (دامت برکاته) با همه ی دقتی که در تأیید سند روایات دارد، پس از تأیید سند روایت، اینگونه می فرماید: «برکات و تأییدات غیبیه ای که به طرق معتبره، در مورد زیارت عاشورا وارد شده، به تنهایی دالّ بر اعتبار این زیارت شریف است.»
عمده اشکالاتی که در رابطه با این زیارت مطرح شده
۱ ـ سند این زیارت ضعیف است، لذا نمی توان به آن اعتماد کرد.
۲ ـ الفاظی در فضیلت این زیارت دیده می شود که جز غلوّ، تعبیر دیگری از آن نمی توان داشت.
۳ ـ متن زیارت عاشورا که مشتمل بر لعن های بسیار است، با آن چه که در قرآن کریم و برخی از روایات، در مورد اجتناب از دشنام دادن به کفار و لزوم تقیه وارد شده، منافات دارد.
۴ ـ در نسخه های زیارت عاشورا، اختلاف است.
روش بحث
گام اوّل ـ ابتدا پنج سند از زیارت عاشورا، در دو کتاب «مصباح المتهجد» و «کامل الزیارات» ذکر میگردد.
گام دوم ـ با بررسی سند شرح الزیاره (شرح ثواب زیارت) به این نتیجه می رسیم که اولاً: سند جناب شیخ طوسی به کتاب «محمد بن اسماعیل بن بزیع» صحیح است. ثانیاً: جناب «صالح بن عقبه»، نه تنها غالی نیست، بلکه فردی موثّق و مورد اطمینان است. سخنی هم که ابن غضائری و به تبع او برخی دیگر از علما، در مورد غُلوّ صالح و روایاتش گفته اند، مبنایی است.
گام سوم ـ پنج سند از زیارت عاشورا مورد بررسی دقیق قرار می گیرد. سه سند در مصباح و دو سند در کامل الزیارات. سند اوّل مصباح قطعاً صحیحه است، سند دوم قابل تصحیح است. سند سوم هم ـ البته اگر شامل خود زیارت هم باشد ـ قابل تصحیح است، اما آن دو سندی هم که در کامل الزیارات ذکر شد، به نحوی قابل تصحیح است. به هر حال اگر کسی آن ها را نپذیرفت، لااقل به عنوان شاهد و مؤید خوبی می توانند مورد استفاده قرار گیرند؛ کما این که فقها، در فتاوای فقهی خود چنین مسلکی را در پیش می گیرند.
در این گام، بهره ی فراوانی از شیوهی تجمیع بین قرائن ـ که شیوه ای علمی و عقلایی است ـ برده می شود.
گام چهارم ـ عمده مناقشه ای که در متن زیارت عاشورا شده، در مورد لعن های آن است. با بررسی متن زیارت عاشورا با قرآن کریم و روایات، به نتیجه می رسیم کسانی که در این زیارت مورد لعن قرار گرفته اند، به طور قطع دارای صفاتی هستند که دارندگان این صفات در قرآن کریم و روایات صحیحهی معصومین (علیهم السلام)، مورد لعن خداوند و معصومین قرار گرفته اند.
گام پنجم ـ نگاهی به اختلاف نسخه ها در متن زیارت عاشورا است. در این مرحله پس از بررسی انواع اختلاف در نسخه ها و مرجحات آن ها، دو فقره ی «صد لعن و صد سلام» و «اللّهمَّ خُصَّ انت…» مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت همین متن فعلی زیارت که بین همگان مشهور است، مورد تأیید و ترجیح قرار می گیرد.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.