گفتمان جهانی مهدویت و آینده بشر

گفتمان جهانی مهدویت و آینده بشر
با ایده مهدویت چگونه به آینده بشر می‌اندیشیم؟

در دنیایی زندگی می‌کنیم که تمام فیلم‌ها و کتاب‌های علمی-تخیلی و فانتزی آخرالزمانی، پایان دنیا را سیاه، شوم، زشت ترسیم می‌کنند و اختیار بشرِ آینده را در وضع قوانین و اعمال آن ازدست‌رفته می‌دانند. تاریخ بشری را رو به زوال می‌بینند و فرجام آن را نه در مدینه‌ی فاضله بلکه در مدینه قهقرایی تصویر می‌کنند. حال در چنین روزگاری، دین اسلام به‌عنوان کامل‌ترین دین که به‌واسطه آخرین رسول الهی به دست ما رسیده چه دیدگاهی درباره‌ی آخرالزمان دارد؟ آیا در دیدگاه اسلام نیز آخرالزمان سیاه و به قهقهرارفته است؟
پاسخ صریحاً منفی است! اسلام و گفتمان مهدویت که ذیل آن شکل گرفته است سرنوشت بشر را به مدینه فاضله پیوند می‌زند و زندگی بشری را در بهترین حالت به تصویر می‌کشد. گفتمان جهانی مهدویت‌، اندیشه فرجام‌شناسانه‌ای است که فرایند تحولات آینده را بر پایه اصول، اهداف و کارکردهای نظریه قرآنی مهدویت توضیح می‌دهد و انسان معاصر را به ارزش‌های متعالی و تمدّن‌ساز دین فرامی‌خواند. این رویکرد توجه به گفتمان مهدویت را لازمه‌ی تحقق حیات طیبه می‌داند.
اما این حیات طیبه چیست؟ چگونه محقق می‌شوند؟ چه نوع دیدگاهی چنین فرجامی را برای تاریخ بشر متصور شده‌ است؟ و اصلاً گفتمان مهدویتی که از آن سخن می‌گوییم چه ویژگی‌هایی دارد و رویکرد آن چیست؟
پاسخ‌ها این پرسش‌های همگی محل بحث کتاب «گفتمان جهانی مهدویت و آینده بشر» است. در این کتاب آینده‌پژوهانه، رویکردهای دوگانه به فرجام بشر طرح و بررسی شده است و نویسنده در نهایت به تشریح گفتمان مهدویت درباره آینده بشر پرداخته است.
«قنبرعلی صمدی» نویسنده کتاب گفتمان جهانی مهدویت و آینده بشر در بخشی از کتاب می‌نویسد: «جوامع انسانی همواره نسبت به آینده، دو نوع نگاه داشته و این دو نگاه، دو رویکرد متفاوت را در پی داشته است. در یک نگاه‌، آیندۀ بشر تاریک و ظلمانی تلقّی شده و هیچ فرجام امیدبخشی را برای آیندۀ تاریخ بشر، متصوّر نیست. نگاه دیگر، نگاه امیدوارانه است که دوران فرجامین تاریخ بشر را مثبت و سرشار از امید ارزیابی کرده و به چشم‌انداز روشن و آفتابی پیش رو، چشم دوخته‌ است.»
نویسنده این کتاب را در سه فصل برای مباحثش دسته‌بندی کرده است. در فصل نخست کتاب، اصطلاحات مرتبط به آینده را توضیح داده و نقاط اشتراک و تفاوت‌های این اصطلاحات را تبیین کرده است.
در فصل دوم با نگاه مقایسه‌ای آینده بشر را از دیدگاه تئوری‌های فرجام‌شناسانه مکاتب بشری و آینده‌نگری مهدوی بررسی کرده و تلاش کرده است، نشان بدهد که هر کدام از این دیدگاه‌ها فرجام بشر را بر چه اساسی و چگونه تصویر کرده‌اند.
در فصل سوم و پایانی کتاب نیز از مبانی، ویژگی‌ها و کارکردهای گفتمان جهانی مهدویت صحبت شده است. ویژگی‌ها و کارکردهایی که شناخت آن لازمه سعادت و نجات بشر است و توجه به آن نویدبخش ظهور منجی موعود (عج) برای رسیدن به حیات طیبه است.
انتشارات کتاب جمکران کتاب «گفتمان جهانی مهدویت و آینده بشر» را در راستای فهم بهتر فرجام بشر منتشر کرده است.

برشی از کتاب:

جوامع انسانی همواره نسبت به آینده، دو نوع نگاه داشته و این دو نگاه، دو رویکرد متفاوت را در پی داشته است. در یک نگاه‌، آیندۀ بشر تاریك و ظلمانی تلقّی شده و هیچ فرجام امیدبخشی را برای آیندۀ تاریخ بشر، متصوّر نیست. نگاه دیگر، نگاه امیدوارانه است که دوران فرجامین تاریخ بشر را مثبت و سرشار از امید ارزیابی کرده و به چشم‌انداز روشن و آفتابی پیش رو، چشم دوخته‌ است.

گرچه ممکن است دیدگاه سومی نیز فرض شود و کسانی باشند که زمان آینده را در زمان حال خلاصه کرده، توجّه مردم را از فراسو به هم‌اکنون معطوف سازند؛ امّا در حقیقت، این گروه نیز نمی‌توانند از آینده کاملاً چشم بپوشند، بلکه آنان نیز زمان حال را می‌باید با نیم‌نگاهی به آینده سامان دهند.

استاد شهید مرتضی مطهری(ره) این دو نوع نگاه نسبت به آینده را ناشی از تفاوت در نوع جهان‌بینی افراد می‌داند و می‌گوید:

نگرش مثبت، نگرشی است كه غالب معتقدان به ماورا و خدا و نیز اكثر پیروان ادیان ـ اعم از آسمانی و غیرآسمانی ـ بدان باور داشته و نشاط و بالندگی فردی و اجتماعی خویش را در آن جست‌وجو می‌كنند؛ نگرش مثبت به آینده هم در ساخت‌وساز انسان و جوامع انسانی نقش مهمی داشته و هم در معنا بخشیدن و هدفمند كردن زندگی انسان‌ها، نقش تأثیرگذاری خواهد داشت؛ چه این‌که نگرش منفی، غالباً از آنِ كسانی است كه به ماورا اعتقاد ندارند و جهان و جهانیان و ارتباط میان آن‌ها را مادّی محض می‌پندارند. به تعبیر دیگر، دیدگاه ماتریالیستی دارند؛ از این‌رو «بعضی فیلسوفان به جهان و به انسان، هر دو بدبین هستند؛ جهان را در مجموع خودش، یك امر نبایستی، یك شیء نامطلوب و انسان را هم در میان مخلوقات این عالم، به‌خصوص یك موجود شریر و موجودی كه اسیر یك سلسله غرایز پست و پلید است و از وجود این موجود، در واقع جز شر چیزی برنمی‌خیزد، می‌دانستند. آنان معتقد بودند جهان شر است و انسان هم شریرترین موجودات^.