بررسی اجمالی نهضت‌های اسلامی در صد ساله اخیر

این کتاب در دو بخش تنظیم شده است. در بخش اول ضمن مرورى گذرا بر جنبش‌هاى اصلاح‌طلبانه صدساله اخیر یعنى نهضت‌هاى فکرى سیاسى که بزرگانى چون سید جمال‌الدین اسدآبادى و اقبال لاهورى در جهان تسنن و میرزا حسن شیرازى و میرزا محمدتقى شیرازى در جهان تشیع پرچمدار آن بوده‌اند، واژه «اصلاح» در فرهنگ اسلامى و مفهوم درست اصلاح‌طلبى در این فرهنگ انسان‌ساز مورد بررسى قرار گرفته است.در بخش دوم کتاب، نهضت اسلامى ایران به طور مشخص هدف تحقیق و تتبع قرار گرفته، ماهیت، هدف، رهبرى و بالاخره آفات این نهضت به تفصیل بررسى گردیده است. از جمله آفات نهضت به این عوامل اشاره شده است: نفوذ اندیشه‌هاى بیگانه، تجددگرایى افراطى، ناتمام گذاشتن نهضت، رخنه فرصت‌طلبان، ابهام طرح‌هاى آینده، کم شدن خلوص. مطالب این کتاب حاکى از دقت نظر و عمق بینش استاد مطهرى در مسائل اجتماعى و سیاسى است و نشان مى‌دهد که آن فیلسوف و فقیه عالى‌مقام علاوه بر علوم و معارف اسلامى، در شناخت جریان‌هاى اجتماعى و سیاسى دنیاى اسلام نیز تسلط کافى داشته است.