معارف اسلامی ۲۴: امتحان الهی نسبت به فتنه

بدون تردید و بر اساس معارف دینی همۀ مؤمنین در سراسر زندگی خود در معرض امتحان الهی قرار می‌گیرند. اهمیت آزمایش‌های الهی در زندگی انسان تا به آن حد است که سعادت او مستلزم موفقیت در این آزمون است و شکست در آن موجب شقاوت او است. حضرت‌آیت‌الله‌العظمی‌حاج‌آقا مجتبی‌تهرانی؟ره؟ همچون همه مباحث خود با استناد به مبانی علمی و به‌طور مبسوط آزمایش الهی را مورد بحث قرار داده‌اند. به جرئت می‌توان گفت مجموعۀ این مباحث به مثابۀ دفترچۀ راهنمای مواجهه با آزمون‌های الهی است. ایشان ابتدا در سالهای ۱۳۶۸ و ۱۳۶۹ در قالب ۵۷ جلسه به‌طور مفصّل موضوعاتی در این زمینه را تبیین کردند و سپس در سال ۱۳۷۸ در قالب ۱۳ جلسه نکات مهم، کلیدی و کاربردی بحث را خلاصه‌وار بیان فرمودند. این هفتاد جلسه تحت عنوان کلی «آزمایش الهی» در هفت مجلد با عناوین «ویژگی‌های آزمون الهی»، « بلا، شکر و صبر»، «فتنه»،  «امتحان فردی و اجتماعی»، « راه قبولی در امتحان الهی»، «نقش طاعات و عبادات» و «راه سعادت بشری» به چاپ رسیده است.

جلد سوم از کتاب‌های فوق‌الذکر که شامل نه جلسه است راجع به یکی از مهم‌ترین انواع آزمایش‌های الهی به‌خصوص در بعد اجتماعی است، از این نوع آزمایش در آیات و روایات با عنوان فتنه یاد می‌شود. فتنه بر سه محور استوار است؛ اصل فعل، ابزار انجام فعل و آثار مترتب بر آن. فتنه گاهی از خداوند صادر می‌شود و گاهی از بنده که در هر دو، این انسان است که مورد آزمایش قرار می‌گیرد. روند فتنه به گونه‌ای است که حق و باطل خلط می‌شود. با مطالعۀ این کتاب به تفاوت‌های مهم فتنه‌های فردی و اجتماعی، مراحل بروز یک فتنۀ اجتماعی، تقسیم‌بندی فتنه بر اساس فتنه‌گران، تقسیم‌بندی مردم در مواجهه با فتنۀ کور، تقسیم‌بندی فتنه بر اساس فتنه انگیزان آَشنا می‌شوید.