معارف الهی

موضوع گزاره های هستی شناسی و اَستی شناسی، از زمان بروز و ظهور انسان مورد بحث بوده و محتوای این دو گزاره، نسبتِ بین آن ها و اعتبار و اصالت هر كدام، موضوع نقد و بررسی فلاسفه، حكما و متفكرین در طیّ تاریخ تفكر قرار گرفته است.

عِمران صابی به عنوان یك متفكر در عصر خود، سؤالاتی را از شمس الشّموس امام علیّ بن موسی الرّضا (ع) مطرح نموده و حضرت به آن ها پاسخ داده است. در واقع، سؤالات عمران صابی درباره هستی شناسیِ خداوند ـ تبارك و تعالی ـ كیفیّتِ وجودِ او و نسبت باری تعالی به سایرِ مراتبِ هستیِ خلق شده از اوست. این كه موجود اول كیست و چگونه موجودی است، چگونگیِ علمِ باری تعالی به خویشتن، نسبتِ وجودِ او با مخلوقات خود، چگونگیِ شناختِ حق تعالی، چگونگیِ نسبتِ صفات و اسماء به او و چارچوبِ كاربردیِ حواس در شناخت حق تعالی، از جمله موضوعاتی است كه در این مناظره مطرح شده و مورد بحث قرار گرفته است.

این مناظره را شیخ صدوق در کتاب توحید صفحه 417 و عیون اخبار الرّضا(ع)، جلد 1 صفحه 168 و قسمتی از آن را علامه مجلسی در بحارالانوار، جلد 10 صفحه 309 ب 19، و محقّق عالیقدر جناب آقای عزیزاللّه عطاردی در مسندالرّضا، جلد 2 صفحه 74، آورده اند.

از این رو، علامه محمدتقی جعفری در تبیینِ معانیِ سؤالات عمران صابی و پاسخ های امام رضا (ع)، كوشیده است زوایای پیچیده این سؤالات را بگشاید و هم زمان پاسخ های حضرت را تفسیر كند. شایان ذكر است كه ایشان برای اولین بار در اوایل دهه 60 خورشیدی، به تحلیل و تفسیرِ این پرسش و پاسخ پرداخته و پس از گردآوری، بازبینی، تدوین و تنظیمِ آن توسط همكاران با اخلاص و پرتلاش مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری، اینك از نظر خوانندگان عزیز می گذرد.