گام های ملائک: بایسته های اخلاقی تفسیر قرآن کریم

تفسیر قرآن، راهی برای بیان مفاهیم و مقاصد آیات الهی است که فهم قرآن را برای مخاطبان، آسان می گرداند. مفسر در مقام فهم و روشن سازی مفاهیم قرآنی، بایستی خود را به اخلاقیاتی پایبند سازد که آثار آن در فهم مفسر از قرآن و تبیین یافته های خود بر مخاطبان، ظاهر می شود. رعایت این اخلاقیات توسط خود مفسر، پایبندی دیگران را برای عمل به مضامین آیات قرآن تقویت می نماید؛ به گونه ای که برنامه های زندگی خود را بر مبنای قرآن پی ریزی می کند. بنابراین، یکی از اموری که مفسر بایستی در هر موقعیتی رعایت کند و حتی لحظه ای از آن غافل نشود، التزام به بایسته های اخلاقی است. از این رو، کتاب حاضر، تبیین بایسته های اخلاقی تفسیر قرآن است؛ رعایت اخلاق حرفه ای باعث می شود برداشت های نادرست از قرآن تقلیل یابد و فهم و تفسیر قرآن به صواب نزدیک تر شود و مفسر از آسیب هایی که مانع تفسیر صحیح و درک مفاهیم قرآن است، در امان باشد. آشنایی و پایبندی به بایسته های اخلاقی تفسیر قرآن کریم، زیربنای اصلی تفسیر سالم و به دور از آرای انحرافی است. در این کتاب بایسته های دانشی، بینشی، ارزشی و روشی تفسیر مطرح شده است.

یکی از الزامات اخلاقی که مفسر باید در ابلاغ رسالت اصلی خود که همان فهم و انتقال مقاصد الهی از آیات است، رعایت کند، قائل بودن به تحریف ناپذیری قرآن است؛ چرا که تنها در این صورت می تواند فهم صحیح و دقیقی از آیات را داشته و به تبع آن، مفاهیم را به مخاطبان قرآن منتقل کند؛ مفسر در تفسیر قرآن باید به این امر اعتقاد راسخ داشته باشد که قرآن هرگز تحریف نشده است؛ زیرا این پیش فرض بنیادی در فهم و تفسیر قرآن موثر است؛ چون مفسر به این متن کاملا اطمینان دارد و در هنگام تفسیر بر تک تک کلمات و جملات آن اهتمام می ورزد و دقت می کند و نیز احتمال لغزش در متن، نسخه بدل و … وجود ندارد، کلمات و عبارات قرآن پس از نزول تا کنون سالم مانده و علمای مسلمان بر سلامت آن تصریح کرده اند، گرچه اندکی از اخباریان احتمال تحریف بالنقیصه را در قرآن داده اند، ولی سندهای آنان ضعیف است و دیگر علما نیز آن را نادرست دانسته اند، البته منظور ما از تحریف، تحریف لفظی است، نه تحریف معنوی؛ چرا که در طول تاریخ افراد بی شماری وجود داشته اند که معنای قرآن را بنا به مقاصد خود تحریف کرده اند و آیه کریمه (یُحرفونَ الکلمَ عَن مواضعه) (نساء:۴۶) «گروهی از یهود کلمات (خدا) را از جای خود تغییر داده» و…