نظام سیاسی اسلام

آگاهی از نظام های فکری – ساختاری، از بایسته های پژوهش در حوزه علوم انسانی است و دانشمندان علوم دینی، از دیرباز به اهمیت این مساله، وقوف یافته اند. بیان ژرف روحانی مبارز و نستوه، شهید مدرس رحمه الله که فرمورد:«سیاست ما عین دیانت ما و دیانت ما عین سیاست ماست»؛ هم چون تابلویی درخشان بر سینه تاریخ می درخشد و گواهی بر توجه و هنایت حوزه به این امر مهم است. در میان نظام های سیاسی، نظام سیاسی اسلام را می توان در عین ساختاری بودن، فکری نیز دانست. به حتم این نظام داری قانون مندی ها و ضوابط معین فکری است و پیش از آنکه به صورت نظامی سیاسی، اجتماعی درآید، با پیشرفتی شگفت انگیز، مراحل مقدماتی را پشت سر گذاشته و اکنون در عالی ترین مراحل تشکل های منسجم بشری قرار دارد.
کتاب «نظام سیاسی اسلام» مجموعه ای از مباحث سیاسی است که به قدرت نهادینه شده ی سیاسی؛ -معطوف به اداره ی جامعه اسلامی- می پردازد و به عنوان متن آموزشی – تحلیلی با قابلیت پاسخگویی به مهمترین شبهات رایج پیرامون نظام سیاسی اسلام و ولایت فقیه، تدوین شده است.
این کتاب در سه بخش سامان یافته است: در بخش اول به کلیات نظام سیاسی می پردازد که طی سه فصل؛ ادبیات و مفاهیم، انواع نظام سیاسی و مبانی نظام های سیاسی، مطرح شده است. بخش دوم، در فصول سه گانه، نظام سیاسی اسلام را از منظر ضرورت برپایی، اهداف و اصول و همچنین تاریخ تحولات نظام سیاسی اسلام، مورد بررسی قرار می دهد. بخش سوم به نظام سیاسی ولایت فقیه، به عنوان مصداقی عینی و موجود از نظام سیاسی اسلام پرداخته و در شش فصل، جایگاه (ناظر به ضرورت و دلایل) ولایت فقیه، خاستگاه (مشروعیت و مقبولیت)، شرایط رهبری، تشخیص رهبری، اختیارات رهبری و سرانجام روش اداره ی نظام سیاسی اسلام را به شکل مبسوط مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد.

«ولایت» در حوزه های علمی فقه، عرفان و کلام، از تعاریف مختلفی برخوردار است. اندیشه سیاسی – اجتماعی «حاکمیت ولایت فقیه» در واقع به مفهوم کلامی ولایت نزدیک است و سرپرستی فقها بر زندگی اجتماعی مسلمین را تداعی می کند.
فقیه به دانشمند دینی گفته می شود که با فراگیری علوم و دانش های موردنیاز از توانایی لازم برای استباط احکام عمل فردی و اجتماعی، از منابع دینی برخوردار باشد.
ولایت فقیه، به معنای حاکمیت فقیه جامع الشرایط آگاه به زمان و مکان و توانا بر رهبری جامعه اسلامی و سرپرستی کلیه ی شوون زندگی اجتماعی توسط ایشان است.
سابقه ی تاریخی بحث ولایت فقیه به دوران شیخ مفید (ره) باز می گردد؛ پس از ایشان نیز فقهای نامداری چون کرکی، مقدس اردبیلی، ملااحمد نراقی و شیخ محمدحسن نجفی، صحاب جواهر در کتب خود به ولایت فقیه پرداخته اند و از متاخرین نیز می توان شیخ انصاری، حاج آقا رضا همدانی، سید محمد بحرالعلوم، آیه الله بروجردی و امام خمینی (ره) را نام برد که به مبحث ولایت فقیه عنایت ویژه ی علمی داشته اند.
برخی از علمای شیعه ولایت فقیه را از امور قطعی و مسلم دانسته اند و اثبات آن را نیازمند دلیل و برهان نمی دانند. اثبات عقلی ولایت فقیه با سه محور «ویژگی های رهبری حکومت اسلامی»، «استمرار جریان امامت» و «لزوم اجرای احکام دین» امکان پذیر است.
سیره ی پیشوایان دینی پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه علیهماالسلام بیانگر لزوم حکومت اسلامی و ولایت فقیه در عصر غیبت است.
ولایت فقیه را می توان با دلائل نقلی؛ چون: آیات قرآن کریم، روایات منقول از معصومین علیها السلام؛ همچون موثقه ی سکونی، مقبوله ی عمر بن حنظله، مشهوره ی ابی خدیجه و توقیع شریف امام عصر (عجل الله تعالی فرجه الشریف) اثبات نمود.