اخلاق اجتماعی

بخشی از دستورهای مهم و مورد تاکید اسلام پیرامون نحوه رفتار هر مسلمان با دیگران است. انسان موجودی مدنی و اجتماعی است و زندگی فردی برای او بسیار دشوار است. به صورت عادی، انسان ها از زندگی فردی گریزان هستند؛ از این رو باید ارتباط اعضای جامعه با یکدیگر را تقویت کرد. البته لازم است حدود و مرزهایی در قالب قانون وجود داشته باشد تا زندگی همه در سایه عمل به آنها با آرامش و رفاه سپری شود.
اخلاق اجتماعی به نوبه خود به دو بخش «اخلاق اجتماعی عام» و «اخلاق اجتماعی خاص» قابل تقسیم است. در «اخلاق اجتماعی خاص»، آن دسته از ارزش های اخلاقی که در حیطه خاصی از ابعاد زندگی اجتماعی انسان، مثل اقتصاد، تعلیم و تربیت، خانواده و تواضع، خیرخواهی، عذالت و حلم بررسی می شود. کتاب اخلاق اجتماعی در تبیین این گونه از ارزش های اخلاق اجتماعی سامان یافته است و در هر بخش، مفهوم شناسی، اهمیت و راهکار آراستگی به یک یا چندین فضیلت تبیین شده است. می توان بیام راهکارهای مختلف در التزام به هر یک از ارزش ها را از امتیازهای این کناب به شمار آورد.
محتوای این اثر بر پایه استناد به منابع وحیانی و میراث روایی شیعه پی ریزی شده است. برای ترسیم این اخلاق ناب، از آیات قرآن کریم و منابع اصلی روایی مانند کافی، کتاب من لایحضره الفقیه، نهج البلاغه و دیگر منابع روایی شیعه در قرون اولیه، نکاتی ارشمند انتخاب شده است.

برای برگزاری یک مهمانی در ست و شایسته، رعایت وظایف و آدابی از سوی میزبان و میهمان لازم است تا فضای میهمانی دلپذیر، و نتایج آن موثر و خوشایند شود. پاره ای از وظایف و آداب میهمانی، همان دستورهای عام اخلاق اجتماعی، همچون خوشروی و رعایت آداب معاشرت و گفت و گو با دیگران، پاکدامنی و دوری از هرزگی و چشم چرانی، رعایت نظم و حضور بموقع است که در کتب حدیث و اخلاق آمده و در این کتاب نیز منعکس شده است و نیازی به طرح جداگانه آنها نیست. پاره ای دیگر از وظایف و آداب میهمانی، مختص به هر یک از میزبان و میهمان است که در اینجا می خواهیم به آنها بپردازیم. لذا در این درس، وظایف و آداب میهمان  را می شناسیم و درس بعد را به وظایف و آداب میزبان اختصاص می دهیم. گفتنی است پاره ای از این وظایف و آداب برای پیش از برگزاری میهمانی و پاره ای دیگر برای پس از رفتن به میهمانی است که در اینجا به تشریح هر دو قسم می پردازیم.
الف. پرهیز از رفتن به مجالس گناه
نخستین وظیفه میهمان، پیش از رفتن به میهمانی، این است که از پذیرش دعوت و شرکت در مجالس گناه دوری کند؛ چزا که شرکت در این مجالس، خود گناه است؛ مثل مجالسی که در آنها به مقدسات دین توهین می کنند و آیات یا احکام خدا و پیامبران و امامن علیهم السلام را به سخره می گیرند یا محرمات خدا، مثل شرابخواری و غنا و موسیقی و غیبت و تهمت و اختلاط زنان و مردان را مرتکب می شوند…