شادی در قرآن

از جمله الفاظی که در جهان بینی قرآنی از جایگاه و منزلت خاصی برخوردار است واژه شادی است؛ چرا که یکی از مهم ترین تمایلات انسان، نیاز و میل به شادی در زندگی است و این امر در بسیاری از جنبه های حیاتی انسان نقش موثر ایفا می کند، باعث افزایش روح امید و طول عمر در جامعه می گردد و در روابط فردی و اجتماعی افراد تاثیرگذار است و چه بسا ممکن است با از بین رفتن شادی، یاس و ناامیدی به سراغ انسان بیاید و او را به کفر و هلاکت نزدیک نماید. مفهوم شادی ۶۱ بار با ۱۱ واژه و مشتقات اسمی، فعلی و وصفی در قرآن به کار رفته است.
اهمیت این موضوع موجب شده تا نویسندگان بسیاری دست به قلم ببرند و آثاری را در این زمینه از خود به جای بگذارند. برخی شادی دنیوی و عده ای شادی های اخروی را ملاک کار خود قرار داده اند و آیات مربوط به آن را استخراج کرده اند. برخی نیز از بعد روان شناسی به این موضوع پرداخته و با توجه به آیات و روایات راهکارهایی را برای شاد زیستن ارائه داده اند. مزیت این کتاب بر دیگر تحقیقات این است که اولا تمام الفاظ شادی به کار رفته در آیات قرآن، در آن جمع آوری شده است . تمامی واژگان چه به صورت حقیقی و چه به صورت مجازی، با معنای پایه ای و اصلی و یا معنای نسبی شادی در قرآن کریم بررسی شده است. و ثانیا با تشکیل حوزه معنایی، ویژگی های مربوط به هر لفظ به وضوح تبیین می گردد و انواع شادی کاذب و حقیقی مشخص می گردد.

بعد از واژه «فرح» ضحک یکی دیگر از پرکاربردترین واژگان شادی در قرآن کریم است که در غالب کاربرد این واژه در آیات قرآن مذموم شمرده شده است. واژه ای که صریحا در قرآن کریم ئر مقابل این واژه قرار گرفته است «بکاء» می باشد. بهترین نوع خنده دنیوی تبسمی است که همراه با ضحک باشد و این نوع خنده به حضرت سلیمان (ع) نسبت داده شده است. و «مرح» بر شادمانی دلالت دارد که از حد گذشته است و فرد را به طغیان و سرگشی رسانده است. و به تعبیر دیگر شادی حاصل از مرح در قرآن نکوهیده است. «بشر» تنها استعمالش در باب استفعال معنای شادمانی می دهد و دیگر مشتقات، معانی متعددی دارند…