باغبانی فرهنگ

از جمله مسائل مهم در عرصه فرهنگ، نسبت بین دولت و فرهنگ و مدیریت پذیری فرهنگ، امکان، ضرورت و چگونگی آن و حدود مداخله ی دولت در فرهنگ است. در پاسخ به این سوالات، دو رویکرد رهاسازی فرهنگ و یکسان سازی فرهنگ مطرح شده است. این دو رویکرد از منظر اسلامی نمی تواند مورد تایید قرار گیرد. لذا در کتاب باغبانی فرهنگ، تلاش شده است تا از منظر حضرت آیت الله خامنه ای، نگاه معقول اسلامی طرح و تبیین گردد. این کتاب دارای ویژگی های زیر است:
باروش استنتاج فرارونده، از درون مبانی هستی شناسانه، انسان شناسانه، معرفت شناسانه و جامعه شناسانه، اصول حاکم بر مدیریت فرهنگ استخراج شده است و بر اساس مبانی و اصول، مدل مختار رهبر معظم انقلاب(باغبانی فرهنگ) در مدیریت فرهنگ تبیین شده است.
عمده آثاری که به مدیریت فرهنگ از منظر رهبر معظم انقلاب پرداخته اند، نقل بیانات معظم له به همراه باب بندی است اما در این کتاب، تلاش شده است نظام اندیشه و به عبارتی نظریه رهبر معظم انقلاب فهم و ارائه شود.
باغبانی فرهنگ، مدلی است که هم به اتکای آن، فرهنگ مدیریت می شود و هم آزادی ها و تنوع حفظ می گردد.
از دیگر نوآوری های این کتاب، تعریف فرهنگ به شاکله اجتماعی است. بر طبق آیه شریفه، “قل کل یعمل علی شاکلته”، شاکله که مبنای عمل است به دو شاکله فردی و اجتماعی تقسیم شد.شاکله اجتماعی در بستر زمان و تحت تاثیر عوامل مختلف و از تبدیل حالت به عادت و در نتیجه شاکله ایجاد می شود.
بر اساس تعریف فرهنگ به شاکله اجتماعی، تبیین دقیق و جامعی از عوامل فرهنگ ساز مطرح شد. بر این اساس، عوامل فرهنگ ساز مستقیم یکی از دهها عامل ایجاد فرهنگ هستند.
مدیریت پذیری فرهنگ، ضرورت آن و حدود مداخله دولت در این مدیریت بر اساس مبانی تحلیل شد.
در مدل باغبانی، دو بعد تمهید فضای زندگی مسلمین و نیز تعالی فرهنگ مطرح شد. در بعد دوم، مدل تعالی فرهنگ با ایجاد و تقویت مولفه های کلیدی در شاکله اجتماعی از طریق اقطاب اثرگذار و به صورت برنامه ریزی یکپارچه توزیع شده مطرح شد.
این پژوهش که قبل از تبدیل به کتاب در سه کرسی عرضه و نقد دیدگاه علمی در موسسه پژوهشی و فرهنگی انقلاب اسلامی، دانشگاه شیراز و امام صادق(ع) در معرض نقد و ارزیابی قرار گرفت و همچنین در چندین جمع نخبگانی دانشگاهی مطرح و مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است، حاصل فهم اجتهادی مولف از افکار رهبر معظم انقلاب و تلاش برای تبیین نگاه معقول اسلامی است. از اینرو از نقدها و ارزیابی ها استقبال می گردد.