کتاب «غیبت» اثر محمدبن ابراهیم‌بن جعفر نُعمانی، متکلم و مفسر شیعه، از جمله آثار مرجع در حوزه شناخت حضرت ولی‌عصر امام زمان(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و دوران غیبت است.
به گزارش روابط عمومی انتشارات کتاب جمکران، در نیمه اول قرن چهارم هجری قمری که غیبت حضرت حجةبن الحسن امام دوازدهم(عجل الله تعالی فرجه الشریف) به درازا کشید؛ و به‌ویژه پس از درگذشت ابوالحسن سمری (329ق/940م)، آخرین نفر از نایبان خاص چهارگانه امام و پایان دوره غیبت صغری، آشفتگی فکری و تزلزل اعتقادی بسیاری در شیعیان پدید آمد و بسیاری به شک و دودلی دچار شدند و حتی برخی به اعتراض و انکار برخاستند.
محمدبن ابراهیم‌بن جعفر نُعمانی، متکلم و مفسر شیعه که در این روزگار می‌زیست، برای استحکام بخشیدن به بنیادهای فکری تشیع و نیز برای پاسخ‌گویی به نیازهای اعتقادی شیعیان در امر امامت و راز غیبت امام دوازدهم، کتاب «غیبت» را تألیف کرد. این کتاب شامل روایات نقل‌شده از پیامبر(ص) و ائمه(ع) در موضوع غیبت و بحث‌هایی در همین موضوع است.
نعمانی در مقدمه کتاب به اوضاع و احوال آن روزگار و انگیزه خود در تدوین کتاب غیبت اشاراتی کرده و علت تألیف کتاب را انحراف گروه‌هایی از شیعیان به‌خاطر وقوع غیبت امام دوازدهم دانسته است و یکی از انگیزه‌های این انحرافات را ضعف ایمان و بی‌توجهی به روایات واردشده در موضوع غیبت بیان می‌کند؛ ازاین‌رو به جمع‌آوری احادیث در این موضوع می‌پردازد.
نویسنده انگیزه خود را از تألیف کتاب انحراف اکثریت منتسبان به شیعه از راه درست به‌خاطر وقوع غیبت عنوان می‌کند و مطرح می‌کند که بیشتر مردمان، با انگیزه‌های غیرصحیح، به این مذهب روی آورده‌اند؛ بنابراین با اندکی شبهه از آن روی برتافته‌اند. مؤلف، در این مقدمه، بر نکته جالبی تأکید می‌کن،. او نوشته است: با وجود حجم عظیم روایات که از ائمه معصومین(علیهم السلام) درباره غیبت به ما رسیده، اگر حادثه غیبت به وقوع نمی‌پیوست، مذهب امامت باطل می‌بود؛ بنابراین، وقوع غیبت، خود، دلیل بر صدق گفتار ائمه(علیهم السلام) است.
مجموع روایات کتاب «غیبت»، 478 مورد است که طی 26 باب بیان شده و تعداد روایات هر باب کاملاً متفاوت است. بنای مؤلف در تمامی کتاب، نقل روایت است و به‌ندرت توضیحی از خود اضافه می‌کند و روایات را در ابواب مختلف تکرار نمی‌کند. مطالب کتاب نعمانی در منابع پس از آن از سده چهارم به بعد مورد اعتماد عالمان شیعه بوده است. بزرگانی چون شیخ مفید در «الارشاد»، اربلی در «کشف الغمة»، علامه حلی در «المستجاد» و متأخران دیگر مانند مجلسی در «بحارالانوار» و حرّ عاملی در «اثبات الهداة» از آن روایت کرده‌اند. این کتاب که یکی از سه کتاب مرجع در مهدویت‌پژوهی است، توسط انتشارات جمکران چاپ شده و هم‌اکنون به چاپ ششم رسیده است.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم:
ابی‌بصیر از امام باقر علیه السلام نقل می‌کند که آن حضرت فرمودند: قائم (عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف) در زمانی قیام می‌کند که مردم در حالت ترس و وحشتی شدید از زلزله‌ها و فتنه‌ها و بلایایی که به آن گرفتار می‌شوند به‌سر می‌برند، و قبل از آن، طاعون و شمشیری برّان بین امت عرب واقع شده و میان مردم آن‌چنان اختلافات شدید و تفرقه در دین و دگرگونی در حالاتشان پیش می‌آید که هر صبح و شب، آرزوکنندگان آرزوی مرگ خواهند کرد، به‌جهت عظمت آنچه از هاری مردم و این‌که بعضی از مردم دیگران را از بین برده و نابود می‌سازند، می‌بینند.
