رساله آهنگ سازی

ساخت آهنگ،‌ مستلزم فراگیری اصول و قواعد موسیقی و آشنایی با تکنیک‌ها و فنون خلق یک قطعه موسیقی می‌باشد. کتاب «رساله آهنگ‌سازی» نوشته محسن الهامیان، یکی از مهم‌ترین تألیفات حوزه موسیقی کشور در زمینه آهنگ‌سازی است. تسلط محسن الهامیان به موسیقی کلاسیک و ایرانی و سابقه بلندمدت وی در تدریس دروس تخصصی موسیقی به دانشجویان و علاقه‌مندان موسیقی،‌ باعث شده است تا این کتاب مرجع آموزشی مناسبی برای آهنگ‌سازان حرفه‌ای و آماتور باشد. او همچون گذشته، با حوصله فراوان به توضیح تک‌تک اصول و موارد آهنگ‌سازی می‌پردازد و برای هر یک مثالی ذکر می‌کند. یکی از نقاط قوت این کتاب، بررسی گام‌های موسیقی ایران و ارائه راهکارهایی برای هارمونیزه کردن قطعات موسیقی دستگاهی ایران بر اساس تئوری‌های غربی است. این مسئله همواره یکی از چالش‌ها و دغدغه‌های پیش‌روی آهنگساران ایرانی است و پرداختن به این موضوع در کتاب، بسیار راهگشا خواهد بود. کتاب در دو بخش تالیف شده است. در بخش اول این کتاب موسیقی تونال غربی مورد بررسی قرار گرفته است. در این قسمت،‌ روش‌ آهنگ‌سازی بر اساس قواعد موسیقی کلاسیک غربی به روشی خلاقانه آموزش داده شده است. این روش مبتنی بر طراحی اجزای موسیقی و ساخت کل قطعه از طریق ترکیب طرح‌های کوچک‌تر می‌شود. در این روش،‌هنرجو می‌تواند با استفاد از ذوق و قریحه خود، طرح‌های ریتمیک و ملودیک کوچکی بیافریند و با استفاده از ترکیب این طرح‌های ریتمیک و فرم‌های ملودیک، قطعه‌ای کامل خلق کند. در انتهای این بخش،‌ محسن الهامیان به بررسی ده «نکتورن» از «فردریک شوپن» می‌پردازد. این قطعات که به عنوان تمارین عملی ارائه شده‌اند، حاوی بهترین نمونه‌های ممکن از تئوری‌هایی است که در قسمت‌های قبلی کتاب آموزش داده شده است و هنرجو در این قسمت می‌تواند با روش عملی استفاده از مباحث تئوریک آشنا شود.
بخش دوم کتاب رساله آهنگ‌سازی، به بررسی موسیقی مُدال و موسیقی ایرانی اختصاص دارد. در این قسمت، ابتدا گام‌های موسیقی یونان باستان توضیح داده شده‌ و سپس روش‌های آهنگ‌سازی در این گا‌م‌ها آموزش داده شده است. در بخش آخر نیز توضیحاتی در خصوص گام‌های موسیقی ایرانی و روش‌های آهنگ‌سازی در دستگاه‌های موسیقی ایرانی توضیح داده شده است.