تاریخ پس از ظهور

همه ما وقتی با کلمه تاریخ مواجه می شویم بی اختیار به یاد گذشته افتاده و توقع داریم که مجموعه ای از وقایع و ماجراها که درگذشته دور یا نزدیک اتفاق افتاده اند پیش روی ما قرار گیرد و شاید هم از همین روست که به کار بردن کلمة تاریخ برای آنچه قرار است در آینده اتفاق بیفتد برای ما عجیب به نظر برسد. واقعیت آن است که اصطلاح «تاریخ پس از ظهور» را برای اولین بار علامه شهید سید محمد صدر به کار برد و آن را برای سومین جلد از دائرة المعارف چهار جلدی خود در حوزة مهدویت برگزید.
اهمیت نگارش تاریخ پس از ظهور را آن زمان می توان فهمید که توجه داشته باشیم پرداختن به این تاریخ به همان اندازه که جذاب، مهم و درس آموز است به همان اندازه نیز پرچالش و آکنده از نادانسته هاست چرا که روایات اسلامی، تنها منبع مهم آن، صرفاً به گشودن روزنه ای محدود در برابر دیدگان ما بسنده کرده و فقط خطوطی کلی از بهشت پس از ظهور را ترسیم کرده اند. شهید صدر خود می گوید:
نام کتاب حاضر را تاریخ پس از ظهور نهاده ایم؛ زیرا قصد داریم تاریخ بشریت را از زاویة زمانی ظهور امام و پس از آن بنگریم و اگر هم به نشانه های ظهور و خود واقعه ظهور می پردازیم، از آن روست که این ها مقدمات تاریخ پس از ظهور می باشند.
این روایات در بیشتر موارد دارای مشکلاتی از قبیل نمادین و رمزی بودن، کلی بودن، وجود گسست در نقل زنجیرة حوادث و… است؛ از این رو در قرون گذشته عالمانی که در زمینة ظهور رویدادهای پس از آن قلم زده اند، جز ثبت و ضبط روایات تقریباً کار دیگری نکرده اند، چه رسد بدانکه کتابی مستقل در این باب بنگارند و به نقل و تحلیل روایات بپردازند.
این کتاب که شهید سید محمدباقر صدر در مقدمه ای که بر آن نوشته آن را از لحاظ جامعیت و شمول بی مانند می خواند، برای ارائه پاسخ به ده ها و شاید صدها پرسشی که پیش روی هر محققی در این عرصه باشد، در سه بخش کلی به شرح زیر تنظیم شده است:
بخش اول: نشانه ها و مقدمات ظهور
گفتار اول: مبانی کلی ظهور (مسائل اصلی که روز موعود بر مبنای آن ها پدید می آید)
گفتار دوم: حوادث نزدیک به زمان ظهور، از قبیل: شورش سفیانی، فتنه دجال، کشته شدن نفس زکیه، صیحه و ندای آسمانی و …
بخش دوم: حوادث مربوط به ظهور و برپایی دولت جهانی تا وفات امام مهدی(ع)
گفتار اول: حوادث ظهور از آغاز تا حرکت امام(ع) به عراق
گفتار دوم: فتح جهانگفتار سوم: دولت جهانی امام مهدی(ع)
گفتار چهارم: پایان زندگانی امام(ع)
بخش سوم: جهان پس از امام مهدی(ع)
گفتار اول: ویژگی های کلی دولت و جامعه در آن روزگار
گفتار دوم: پایان زندگی بشر و بررسی صحت و سقم این روایت که: «قیامت جز در زمان مردمان تبهکار برپا نمی شود.»