اخلاق عملی

اخلاق عملی

این کتاب خلاصه‌ایست از کتاب نقطه‌های آغاز در اخلاق عملی که چاپ شده است.
مؤلف در مقدمۀ کتاب اصلی با اشاره به تاریخ علم اخلاق در اسلام به دیدگاه‌های گوناگون در این باره اشاره نموده و با تقسیم‎بندی اخلاق؛ به اخلاق نظری، اخلاق تطبیقی و اخلاق عملی، به بحث پیرامون اخلاق عملی پرداخته است. ایشان اخلاق عملی را مشتمل بر آداب و دستورهای خاصی که در مسیر تزکیه و تهذیب، التزام به آنها ضرورت دارد و از طریق عمل، ما را به هدف نزدیکی سازد دانسته‌اند.

ناگفته نماند، مؤلف در مقدمه کتاب ضمن اینکه، اخلاق عملی را ثمرة نیت مؤمن که اصل و سرچشمۀ فضیلت‌های اخلاقی اوست می‎دانند، به بیست و یک نقطة آغاز در اخلاق عملی نیز که سرفصل‌های مختلف این اثر را تشکیل می‌دهند، اشاره کرده‌اند. البته ایشان یادآور شده‌اند که تحدید و مرزبندی در امور معنوی و جریانات مستمر کیفیات باطنی و اخلاقی بسیار دشوار است و طبقه‌بندی مورد نظر که از معرفت فوق که از معرفت نفس آغاز شده و به زهد و قناعت ختم می‎شود نسبت به افراد و اشخاص و شرایط، شدت و ضعف پیدا می‌کند و نمی‎توان نسخه‎ای واحد برای همة سالکان الی الله تجویز نمود؛ چرا که اصول کلی حاکم بر اخلاق و مصادیق واجب و مستحب و حرام و مکروه و مباح برای همه یکسان نیست.

معظّم له، در ذیل هر یک از عناوین مورد بحث با ذکر آیات و روایاتی به شرح و بسط موضوع پرداخته و با توضیح و تبیین هریک سعی در روشن‎ کردن موضوع نموده‎اند. به دلیل این که این کتاب برگرفته از مجموعه سخنرانی‌های حضرت ‎آیت‎الله مهدوی کنی می‎باشد، شیوۀ طرح مباحث آن بسیار مناسب و قابل توجه ‎بوده و از روانی و سلاست خاصی برخوردار است؛ و از آنجا که برای جمع حاضر بیان شده است، برخلاف برخی آثار تألیفی دچار برخی تکلفات و پیچیدگی‌ها نشده است؛ تا آنجا که گویی خواننده، همواره خود را در محضر استاد، حاضر یافته و زیبایی کلام او را حس می‎کند. از این جهت، به کتاب‌های استاد شهید مرتضی مطهری شباهت دارد که مطالب دشوار علمی را بیانی ساده و دلپذیر بیان کرده است.

با این اوصاف مطالعۀ کتاب حاضر و آشنایی با نقطه‎های آغازین می‎تواند شروع خوبی برای حرکت در صراط مستقیم اخلاق و تعالی انسانی و اسلامی و رسیدن به قله‎های عالی‌ترین خصلت‌های انسانی باشد؛ انسانی که می‎تواند به یاری خدا و مجاهدت و ریاضت به مرتبۀ «نفس مطمئنّه» نائل آید و در مقام قرب الوهی جای گیرد.

برشی از کتاب:

در مسأله غيبت چهار تكليف وجود دارد :

1. حرمت غيبت
2. حرمت گوش كردن به آن
3. نهى از منكر
4. دفاع از حيثيت برادر مؤمن و حفظ آبروى او.

يعنى: در مورد غيبت علاوه بر لزوم نهى از منكر و جلوگيرى از وقوع جرم (به طور مطلق) ردّ غيبت و دفاع از آبروى برادر دينى واجب است. به عبارت ديگر، هر چند گوش نكردن غيبت و بى‌اعتنايى به سخنان غيبت‌كننده به عنوان يكى از مصاديق نهى از منكر واجب است اما اين مقدار كافى نيست بلكه بر هر فرد لازم است كه از برادران دينى خود دفاع كند و در حفظ آبروى آن‌ها بكوشد. يعنى بر هر مسلمانى لازم است انتقادها و عيب‌هايى را كه به برادر دينى‌اش وارد مى‌شود با توجيه صحيح و خداپسندانه دفع كند و زمينه رشد شايعه پراكنى‌ها و اشاعه فحشاء را از بين ببرد تا ديگر كسى جرأت نكند بدون حساب و كتاب درباره مؤمنان به شايعه سازى بپردازد و حيثيت آن‌ها در معرض تهمت و افترا و غيبت قرار دهد…