عقد الدرر فی اخبار المنتظر

عقد الدرر فی اخبار المنتظر (عجل الله تعالی فرجه الشریف)

کتاب عقدالدرر فی اخبار المنتظر به وسیله یوسف بن یحیی مقدسی شافعی سلمی، به رشته تحریر در آمده است. همانگونه که از نام کتاب نیز می‏توان دریافت، این اثر پژوهشی روایی درباره نسب امام مهدی‏ علیه السلام، ویژگی ‏های ذاتی و اخلاقی ایشان و نیز علایم و نشانه ‏های پیش از ظهور و دوران پس از ظهور است.
بر مبنای این پژوهش، امام مهدی ‏علیه السلام از نسل رسول خداصلی الله علیه وآله و خاندان او است و نام و کنیه وی، همانند نام و کنیه رسول خدا است.
در بخش دیگر، از عدالت گستری و رفتار و سلوک ایشان بحث شده است. سپس زمینه‏ ها و نشانه‏ های ظهور و تأسیس دولتی اسلامی برای زمینه سازی ظهور او بیان شده است. در فصل‏های دیگر، به ترتیب کرامات حضرت مهدی‏ علیه السلام مقام و منزلت، کرامت و جوانمردی، فتوحات و شیوه‏ های جنگی او، نزول حضرت عیسی‏ علیه السلام و اقامه نماز به امامت او، مدت حکومت و حیات او و بالاخره حوادث و فتنه ‏های عصر ظهور و پس از شهادت ایشان، بازگو شده است.

برشی از کتاب عقد الدرر:

الفتن و الملاحم و أشراط الساعه، من الأبواب التی اهتم بها المحدثون، لما للاخبار بالمغیبات من أهمیه خاصه، فالدنیا دار حرث، و الآخره دار الجزاء، و هذه الأبواب تشتمل علی الأحادیث الوارده فیما یعرض للأمه من فتن، و ما یحدث فی آخر الزمان الی قیام الساعه، و قد حفلت کتب السنه النبویه بروایه هذه الأحادیث:فالامام أبوعبدالله أحمد بن محمد بن حنبل الشیبانی (241 ه) روا ما فی «مسنده».و الامام أبوعبدالله محمد بن اسماعیل البخاری (256 ه) رواها فی «صحیحه». [1] . [ صفحه 6مقدمه] و الامام أبوالحسین مسلم بن الحجاج القیشری (261 ه) رواهه فی «صحیحه». [2] .و أبوعبدالله محمد بن یزید، ابن ماجه، القزوینی (273 ه) رواهه فی «سننه». [3] .و أب داود سلیمان بن الأشعث السجستانی (275 ه) رواهه فی «سننه». [4] .و أبوعیسی محمد بن عیسی بن سوره الترمذی (279 ه) رواهه فی «جامعه». [5] .و أبوالقاسم سلیمان بن أحمد الطبرانی (360 ه) رواهه فی «معجمیه، الصغیر و الکبیر».و أبوعبدالله محمد بن عبد الله الحاکم النیسابوری (405 ه) رواهه فی «مستدرکه علی الصحیحین». [6] .و أبومحمد الحسین بن مسعود البغوی (516 ه) أو ردها فی کتابه «مصابیح السنه». [7] . [ صفحه 7مقدمه] و أبوالسعادات المبارک بن محمد، ابن الأثیر الجزری (606 ه) أوردها فی کتابه «جامع الأصول من أحادیث الرسول، صلی الله علیه و سلم». [8] .و قد صنفت کتب برأسها فی الموضوع، منها:لأبی عبدالله نعیم بن حماد المروزی (228 ه) کتاب «الفتن». و لأبی الحسین أحمد بن جعفر بن محمد البغدادی، ابن المنادی (336 ه) کتاب «الملاحم».و لأبی عمرو عثمان بن سعید الدانی (444 ه) کتاب «الفتن».و لأبی الفداء اسماعیل بن عمر بن کثیر الدمشقی (774 ه) کتاب «الفتن و الملاحم» و هو کتاب «النهایه»، تتمه موسوعته فی التاریخ «البدایه و النهایه».و کتاب «عقد البدرر فی أخبار المنتظر» من الکتب المؤلفه فی هذا الباب، فانه الی عنایته بایراد ما ورد فی المهدی یحفل بأبواب کثیره من أبواب الفتن و الملاحم؛ مثل أخبار الدجال، و نزول عیسی ابن مریم علیه السلام، و الملاحم بین المسلمین و الروم و الترک، و النار التی تسوق الناس، و خروج الدابه، الی غیر ذلک من الأهوال التی تسبق قیام الساعه. [ صفحه 8مقدمه] و مصنفه هو: یوسف بن یحیی بن علی بن عبدالعزیز المقدمی الشافعی السلمی. هکذا جاء اسمه فی صدر مخطوطات الکتاب، و قد ظنه برو کلمان بهاءالدین أباالفضل یوسف بن یحیی بن محمد بن زکی الدین علی القرشی الدمشقی، المتوفی سنه خمس و ثمانین و ستمائه.و ذکر فی ترجمه ابن الزکی هذا کتاب «عقد الدرر»، ثم عاد الی ذکره فی «الملحق» لینبه علی نسخه منه فی مشهد. [9] .و استدرک الأستاذ خیر الدین الزر کلی هذا فی ترجمه ابن الزکی، فقال: «قلت: لم یذکر له مترجموه تصنیفا، و یظهر أن التشابه بین اسمه و اسم یوسف بن یحیی بن علی بن عبد العزیز الشافعی المقدسی السلمی، مؤلف عقد الدرر فی أخبار المهدی المنتظر، و قد أتم تألیفه سنه 658 ه، أدی الی الظن بأنهما شخص واحد، و لم أجد للثانی ترجمه مستقله». [10] .أما الأستاذ عمر رضا کحاله، فقد ترجمه نقلا عن برو کلمان، و فهرست المخطوطات المصوره فی معهد المخطوطات العربیه (184:2) و جعل وفاته سنه 685 ه. [11] .و لیس بین أیدینا ما تنجلی به حیاه مؤلف الکتاب، کما أنا لا نعرف تاریخ وفاته، و غایه ما وصل الینا أنه انتهی من تألیف کتابه فی [ صفحه 9مقدمه] سلخ ربیع الآخر، من سنه ثمان و خمسین و ستمائه، و هو من کلام المؤلف فی آخر کتابه.و رغم أن المصادر لا تسعف فی ترجمته، فان الاستفاده بکتابه جلیه لمن تتبع المؤلفات بعده فی الکلام علی المهدی، فکتابه أبسط کتاب فی الموضوع، و أکثرها ماده، و أدقها فی تقسیم الأبواب و تتابعها، و الکتب التالیه مختصرات له، أو اعاده لمادته علی منهاج مختلف، و بعضها یتضمن مناقشات لبعض مرویاته، و توثیق أو توهین ببعض الآثار الوارده فی الباب.و انک لتلمس أثر هذا الکتاب عند جلال الدین عبدالرحمن بن أبی بکر السیوطی (911 ه) فی: «العرف الوردی فی أخبار المهدی»، و «الکشف فی مجاوزه هذه الأمه الألف»، و «تعریف الفئه بأجوبه الأسئله المائه».