آشنایی با علوم حدیث

سنت معصومان دومین منبع شناخت دین است که می توان گزاره های دینی را از آن استخراج کرد و به پرسش های گوناگون دینی پاسخ داد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله عصاره همه پیامبران، گفتار ایشان خلاصه دانش همه انبیاء ست. از طرفی، سخنان پیامبر صلی الله علیه و آله در حجه الوداع، عصاره همه آموزه های دوران رسالت ایشان است. بنابراین، این نکته بنیادین در حدیث ثقلین که پیامبر صلی الله و علیه و آله قرآن را ثقل اکبر و روایات اهل بیت علیهم السلام را ثقل اصغر خویش اعلام کرد، یعنی چکیده همه دانش و آموزه های پیامبران، در قرآن و روایات اهل بیت علیهم السلام بازتاب دارد.
براساس این سخن، اگر چیزی گران بهاتر از این دو منبع بود، حضرت آن را معرفی می کرد؛ چنان که از این گفتار می توان دریافت که خداوند از رهگذر قرآن و سنت، پیام های خود را در کامل ترین شکل به جهانیان اباغ کرده است. از سوی دیگر، کنکاش در دانش های گوناگون اسلامی نشان می دهد روایات در کنار قرآن، بیشترین نقش را در ژرفابخشی به آموزهای این علوم بر دوش دارند. به دلیل چنین جایگاه ارزشمندی است که ضبط، ثبت و تدوین روایات از آغاز توجه رسول اکرم صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام را به همراه داشت. دانشمندان مسلمان با گذر از فراز و نشیب ها تلاش در جمع آوری جوامع حدیثی و پدید آوردن دانش های تاریخ حدیث، درایه الحدیث، رجال الحدیث و فقه الحدیث، میراث روایی و آثار ارزشمند حدیثی را در اختیار ما قرار دادند که این حاصل کوشش به وقفه آنان است.
این کتاب در چهار فصل و دوازده درس تنظیم شده است و توجه به اقتضائات متون آموزشی، برای هر درس، بخش های اهداف درس، چکیده، پرسش، پژوهش و معرفی منابع بیشتر جهت مطالعه، پیش بینی شده است.

دعوت گسترده رسول اکرمصلی الله علیه و آلهبه حفظ و انتشار احادیث
از شواهد محکم در اهتمام پیامبر صلی الله علیه و آله به حفظ، روایت معروف آن حضرت است که برخی محدثان آن را متواتر می دانند:
«من حفظ مِن اُمتی اربعین حدیثاً ممّا یحتاجون الیه فِی امر دینهم بعثه الله – عزوجل – یوم القیامه فقیهاً عالماً»؛ «هر کس از امت من چهل حدیث در زمینه نیازهای دینی شان حفظ کند، خداوند – عزوجل – او را در روز قیامت فقیه عالم برخواهد انگیخت».
مهم ترین پیام این حدیث، اهمین نشر حدیث است. بنابراین اگر هر مسلمانی تا روز قیامت با توجه به این روایت، خود را مسدول حفظ و نشر دست کم چهل حدیث بداند، حجم فراوانی از احادیث در میان مسلمانان منتشر خواهد شد.
تاریخ حدیث گواه است که بسیار از اندیش وران مسلمان، با تشویق این روایت، به گردآوری چهل حدیث و نشر آن – هر چند غالبا با شرح و تفسیر – روی آوردند و ظهور پدیده اربعینیات در تاریخ حدیث، از ثمرات بسیار مبارک همین حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله است. از این رهگذر، ضمن حفظ بخشی از میراث روایی از خطر نابودی، بخشی از معارف حدیثی نیز تبیین شده است…