دین و جامعه: الگوی الهیات اجتماعی اسلامی در اندیشه و آثار امام موسی صدر و شهید بهشتی

طرح الهیات اجتماعی افزون بر ایجاد زمینه شناخت بهتر نظریات جامعه شناختی، می تواند برای نظریه پردازی در علوم اجتماعی- انسانی با تکیه بر علومی نظیر فقه، اخلاق، تفسیر، عرفان و کلام اسلامی راه جدیدی را بگشاید. سیدموسی صدر و سید محمد حسینی بهشتی دو تن از برجسته ترین افراد در این زمینه هستند که با هوش سرشار، استعداد و فهم عمیق، سخت کوشی و پشتکار؛ مطالعات عمیق و تحصیل دقیق علوم و معارف اسلامی را با آشنایی با دنیای جدید و معارف دیگر مکاتب و مذاهب قرین ساختند. دانش آنان آمیخته ای از فنون مختلفه معقول، از فلسفه و کلام تا عرفان، فقه و حدیث بوده تا جایی که در میان صاحبنظران به حد کمال می رسید. تاریخ گذشته را واکاوی کرده و نیاز امروز را خوب می شناختند. هر دو معلمانی آگاه و موفق بودند و چه در مدارس و حوزه های علمیه و چه در مقام تبلیغ اسلام و تشیع در ایران، لبنان و اروپا توفیقات شایانی یافته و خدمات ارزشمندی ارائه نمودند. مطالعه و بررسی آراء و آثار موسی صدر و بهشتی به نحو مقایسه ای و تطبیقی، می تواند ما را در روشن تر شدن موضوع الهیات اجتماعی اسلامی یاری رساند.
فصل اول کتاب دین و جامعه در برگیرنده کلیات است و فصول بعدی به طور مفصل به نقش و جایگاه انسان، جامعه و دین از نظر این دو پرداخته شده است. از دیگر نکات قابل توجه و دارای اهمیت این کتاب، تقدم معرفت شناختی نقش و جایگاه انسان و جامعه نسبت به دین است. هر دو عالم دینی مذکور برای انسان و به تبع آن جامعه چنان نقش قابل ملاحظه و ارزشمندی قائل هستند که تا شناسایی و اذعانی بر اهمیت انسان و جامعه صورت نگیرد، هرگز نوبت به نقش دین نخواهد رسید.

شهید محمد بهشتی نیز همچون امام موسی صدر دید بسیار واقع بینانه ای به بحث زنان و مشارکت اجتماعی آنان دارد. ایشان در این رابطه بر این باور بود که زنان در بینش اسلامی از کرامت خاصی برخوردارند و توصیه به پوشش اسلامی و رعایت حجاب از این کرامت و اصالت بانوان صیانت می کند.
اگر قرار باشد در جامعه ای رابطه زن و مرد،  رابطه کار و فعالیت، همکاری، خلاقیت و سازندگی باشد باید از هر نوع شائبه دیگر پاک گردد و طبیعی است با آن پوششی که اسلام برای زن مشخص کرده است این مناسبات و ارتباطاتمی تواند منزه تر بماند. حجاب برای آشکار گردیدن زنان در فعالیت اجتماعی است و این بدان معنا است که به بانوان ارزشی والاتر اعطا می گردد، به زعم بهشتی زن باید برای رضایت خداوند و از روی بصیرت و آگاهی بخش عظیمی از جامعه را در میدان خانه و خانواده تربیت کند و اداره نماید و این خود یک نوع جهاد به شمار می رود…