یادداشت

پری آب‌وآتش (یادداشتی بر کتاب”نخلستانی از فانوس”)

پری آب‌وآتش به خیال آن که دو انسان را از رفتار زشت خود، آگاه کند باعث اتفاقات تلخ زیادی می‌شود. اتفاقات تلخی که آخرین آن‌ها دامن‌گیر خودش می‌شود. پرهای زیبای پری در آتش خشم می‌سوزند و او  به زمین هبوط می‌کند. هزاران سال آن‌سوتر بر روی زمین خاکی، پری زمینی اسیر حرامیان شده است اما ابودحداح سر می رسد و او را نجات می‌دهد. گرچه ابودحداح نمی‌داند، غزاله- این پری زمینی- قرار است با عشق خود او را بسوزاند.

در کنار ماجرای عاشقانه ای که برای شخصیت اصلی داستان رخ می‌دهد و پیشران موتور قصه است، تردیدهای دینی نیز به کالبد شخصیت اصلی داستان اضافه می‌شود. یکی از اتفاقات خوبی که در فضای ادبیات داستانی دینی رخ‌داده است، استفاده درست و به‌جا از عنصر تردید است.

عنصر تردید نه‌تنها فضای ملموس‌تری برای مخاطب ایجاد می‌کند و باعث می‌شود او با شخصیت‌ها بهتر هم ذات پنداری کند بلکه منجر به تکامل شخصیت در سفر قهرمانانه‌اش می‌شود. حتی اگر مانند ابودحداح سال های متمادی در مدینه ساکن باشد و جز باغش چیز دیگری نبیند.

در کنار قصه نسبتاً خوبی که می‌خوانیم با بسیاری از مفاهیم دینی نیز روبه رو می‌شویم. وجود موجودات ماوراءالطبیعه، اولین آن‌هاست که همان ابتدا آن را ذکر کردم. نکته دیگر شأن نزول آیات است. یکی از بهترین راه‌ها برای نزدیک‌تر کردن مخاطب به مفاهیم قرآنی، نشان دادن شأن نزول آیات است. اتفاقی که در این کتاب افتاده و نسبتاً هم در جای خود قرارگرفته است.

اما با تمام این نکات مثبت، «نخلستانی از فانوس» در زمینه ویراستاری آن‌طور که بایدوشاید خوب کار نشده است.

مهم‌ترین ویژگی فضای کتاب «نخلستانی از فانوس» نشان دادن واقعیت‌های اسلامی است. در فضای فکری غربی مفاهیمی مانند جن، پری، فرشته و امثال آن‌ها مفاهیمی انتزاعی و زاییده قدرت خیال انسان هستند اما در سپهر اندیشه اسلامی، این موجودات هیچ نسبتی با خیال آدمی ندارند و مخلوقاتی هستند همچون دیگر مخلوقات الهی. آن‌ها ویژگی‌های مخصوص به خود را دارند و هرکدام نسبتی مشخص با جانشین خدا بر زمین ‌دارند.

سید حسین امیرجهانی از همین ویژگی استفاده کرده و بخشی از فرهنگ شیعی بزرگی و بزرگواری پیامبر(ص) و اهل‌بیتش را برای مخاطب روایت کرده است. این اتفاق، ظرفیت ادبیات داستانی را درزمینه ادبیات ژانری نشان می‌دهد. این که مفاهیم دینی نه مشمول زمان و نه در مکان خاصی، محبوس می شوند. اگر از فن‌های قصه‌گویی به‌خوبی استفاده کنیم، می‌توانیم از این موضوعات به‌راحتی بهره ببریم.

به نقل از خراسان

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *