در دومین جلسه از سلسله‌نشست‌های «نسیم انتظار»، استاد حجت‌الاسلام شهبازیان به آسیب‌شناسی غلو در آموزه‌های شیعی پرداخت و با تأکید بر مرز اعتدال در نسبت با اهل‌بیت علیهم‌السلام، تفویض و شخصیت‌زدگی را از مهم‌ترین انحرافات عقیدتی دانست. وی با نقد نقل‌های غیرمستند منسوب به چهره‌هایی چون آیت‌الله بهجت، بر لزوم رجوع به منابع معتبر و اجتهادی در مسائل عرفانی تأکید کرد. در ادامه، با اشاره به نقش «اوتاد» و «حواریون» در عصر غیبت و ظهور، همراهی فقیه‌عارف با امام را شرط هدایت جامعه شیعی دانست.
اندیشکده مهدویت و انقلاب اسلامی آستان مقدس مسجد جمکران تقدیم می‌کند
جلسه دوم سلسله نشست های نسیم انتظار
موضوع : معارف مهدوی بر اساس کتا حجت آیت الله بهجت(ره)
استاد حجت الاسلام و المسلمین شهبازیان
دوشنبه ۱۲ خرداد
۱۵. مرز اعتدال عقیدتی و وثاقت روایی؛ نقد غلو و تفویض در آموزه‌های شیعی
یکی از آسیب‌های مهم در جوامع دیندار، غلو در شخصیت‌هاست دادن شأنی فراتر از آنچه شرع تعیین کرده. اهل بیت علیهم‌السلام حتی درباره امیرالمؤمنین علی (ع) نیز از غلو نهی کرده‌اند، چه رسد به فقها و علما. در برخی هیئات مذهبی، مباحثی مطرح شده که با رویکردی غالیانه، نسبت رازقیت و خالقیت به اهل بیت علیهم‌السلام داده می‌شود. این نوع تفویض و انحراف عقیدتی در طول تاریخ، محل سؤال بوده و حتی برخی اصحاب و وکلای خاص مانند حسین بن روح نوبختی نیز با این مسئله روبرو شده‌اند.
افراط‌هایی که به سخیف‌سازی دین منجر می‌شوند، نه‌تنها از سوی خودی‌ها بلکه گاهی با تحریک دشمنان صورت می‌گیرند. از جمله ماجرای معروف اوایل انقلاب که موساد و ساواک سناریویی طراحی کردند تا شایعه شود عکس امام خمینی در ماه دیده شده حرکتی برای غیرعقلانی جلوه دادن اعتقادات مردم. همچنین برخی جملات من‌درآوردی و سخیف پشت زیارت‌نامه‌ها که ریشه در جعل و تحریف دارند. در نتیجه، غلو در مورد اهل بیت مذموم است؛ درباره غیر اهل بیت، این مذمت شدیدتر و زیان‌بارتر است.
۱۶. جایگاه اجتهاد در عرفان شیعی و خطر شخصیت‌زدگی در نسبت‌های غیر مستند
مرحوم آیت‌الله بهجت بی‌تردید از بزرگ‌ترین عرفای معاصر شیعه است؛ سادگی زندگی، سلامت نفس، و ریاضت‌های شرعی ایشان برای همگان شناخته‌شده است، و منابع معتبر بسیاری در تأیید مقامات علمی و اخلاقی ایشان در دسترس‌اند. اما در مواجهه با نام ایشان، خصوصاً در مباحث آخرالزمانی، باید مراقب باشیم دچار شخصیت‌زدگی نشویم؛ نباید هر نقل قول غیرمستندی که با عنوان «آیت‌الله بهجت فرمودند» مطرح می‌شود، بی‌تحلیل پذیرفته شود.
امروزه برخی افراد در هیئات مذهبی یا فضای مجازی با استنادهایی غیرعلمی به نام ایشان، گزاره‌هایی را مطرح می‌کنند که نه با منابع معتبر سازگارند، نه با مبانی عقلانی دین. هدف از رجوع به کتاب‌هایی است که از سوی دفتر آیت‌الله بهجت تأیید شده‌اند تا از تحریف و غلو جلوگیری شود. حتی اگر در برخی مطالب، زاویه اجتهادی خاصی دیده شود، نباید آن را وحی تلقی کرد؛ بلکه می‌توان آن را تحلیل کرد و با دید اجتهادی مورد بررسی قرار داد.
۱۷. نورانیت امام، جایگاه اوتاد و همراهی فقیه‌عارف در مسیر ولایی
در صفحه ۳۹ کتاب، بحثی از مرحوم آیت‌الله بهجت درباره امام عصر مطرح می‌شود. حدیثی از امام رضا علیه‌السلام نقل شده است:
«الامام كالشمس الطالعة تُجلّي بنورها للعالم، وهي في الأفق بحيث لا تنالها الأيدي والأبصار.»
امام چون خورشیدی است که نورش به همه عالم می‌تابد، اما مقام حقیقی او دست‌نیافتنی است.
در ادامه، ویژگی‌های امام ذکر شده‌اند: مهربانی، شفقت، فداکاری کامل برای شیعیان به‌حدی که امام موسی بن جعفر علیه‌السلام حاضر شد قربانی عمر خود باشد تا شیعیان در سلامت بمانند. امامان پناه و انیس شیعیان‌اند؛ حتی بهتر از پدر و مادر.
سپس اشاره می‌شود به نقش «اوتاد» و «حواریون» در هدایت جامعه شیعی در دوران غیبت. زکریا بن آدم نمونه‌ای از این شخصیت‌های لطیف و موثر بود. امام علیه‌السلام در روایتی می‌فرمایند که در قیامت، منادی ندا می‌دهد:
«أین حواری محمد بن عبدالله؟»
و افراد برجسته‌ای مانند سلمان، مقداد، ابوذر، عمر بن حمق، محمد بن ابی بکر، میثم تمار و دیگران قیام می‌کنند. در دوران ظهور نیز برای هر امام، ۷۰ ملک و ۱۲ نفر از خواص همچون ابوذرها و مقدادها همراهی می‌کنند. در کنار امامان، همراهان باید «فقیه» و «عارف» باشند. در مسیر عرفان شیعی، فقاهت شرط اساسی برای دست‌گیری است. بزرگان سلسله عرفانی مانند سید علی قاضی، علامه طباطبایی و خود مرحوم آیت‌الله بهجت، همگی فقیه و صاحب مبانی اجتهادی بوده‌اند.
در روایات آمده است:
«فقیه عارف؛ فقه مهم است و عرفان او نیز باید اصیل باشد.»
پس همراهی با خضر حقیقی در مسیر معرفت اهل بیت، نیازمند پیوندی با ولایت و فقاهت است؛ نه صرفاً کشف و شهودهای فردی.
دیدگاهتان را بنویسید