کالبدشکاف رمان فارسی

کتاب حاضر پژوهشی است کالبدشکافانه در حوزه رمان فارسی که آن را پژوهشگر بزرگ زبان فارسی و منتقد ادبی عبدالعلی دستغیب در 512 صفحه نگاریده است. وی در این کتاب رمانها و قصه‌های فارسی را به دو گونة عمده تقسیم نموده است. قصه‌هایی که شوربختی مردم عادی را نشان می‌دهد و به رمان فقر‌نگاری معروف است و قصه‌هایی که زندگی طبقه مرفه را به نمایش درمی‌آورد، به نوعی مرفه‌‌نگری در رمان‌نویسی است. بین قصه‌های نوع اول، نیز قصه‌هایی را نشانه رفته است که به شیوه رئالیسم نگاشته شده که با ترسیم شرایط دشوار زندگی محرومان، درس مبارزه می‌آموزد و این نوع رمان پس از رویکرد نویسندگان به رئالیسم روسی که توسط اندیشه‌های کارگری و ایدئولوژی مارکسیستی به ایران آورده شد. در این زمان عده‌ای از نویسندگان به زندگی مردان و زنان روستایی و زاغه‌نشینان شهری پرداختند و با تصویر این فضای دشوار مردم را به بیداری و خودآگاهی و سرانجام مبارزه و تغییرات فرا می‌خواندند. «که برای رسیدن به فردوس باید دروازه دوزخ را شکست و قصه‌هایی که طبیعت‌گرایانه نوشته شده و به ناتورالیستی آوازه دارد که به زشتیها و پلشتیهای جامعه اشاره دارد و در همین نیز متوقف می‌شود. وی به این باور است که فلسفه وجودی رمان بیان غامض و چندسویة زندگانی جوامعی است که وارد عصر صنعت می‌شوند یعنی رمان حماسه‌ای از زبان طبقه متوسط. رمان فارسی که هنوز اندکی از توانمندی و ظرفیت آن شناخته شده است می‌رود تا آیندة پرباری را به جهان پیرامون عرصه دارد. رمانهایی مانند شوهر آهو خانم افغانی، سووشون و جزیرة سرگردانی، درة جذامیان در سطحی پایین‌تر رمان «بامداد خمار» که ژرفنای جامعه را به خوانندگان نشان می‌دهد و آنچه بر این مردم رفته است. در حقیقت رمان زبان فارسی هنوز ناشناخته مانده و نیاز می‌رود که باز شناخته شده و به کالبدشکافی علمی آن پرداخته شود تا روزی با ترجمه‌ای از آن بتوان در سطح جهان و منطقه به رقابت پرداخت، از این جهت کتاب کالبدشکافی رمان فارسی اهمیت فوق‌العاده‌‌ای پیدا می‌کند که باید با دید تأملی به آن نگریست.