نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام

آیت الله مصباح یزدی با هدف آشنا کردن عموم مردم با نظرات اسلام درباره مصادیق اجتماعی و فردی مختلفی به موضوعاتی همچون اعلامیه حقوق بشر، آزادی، برده داری و تفاوت های زن و مرد می پردازد.این کتاب در یازده فصل با عنوان های «کلیات و مفاهیم»، «خاستگاه حق»، «اصول موضوعه حقوق بشر»، «نقد و برسی اعلامیه حقوق بشر»، «نظام نامه حقوق و تکالیف بشر»، «معانی آزادی»، «اسلام و نظام برده داری»، «اشتراک های تکوینی و تشریعی زن و مرد»، «تفاوت های تکوینی زن و مرد»، «تفاوت های تشریعی زن و مرد» و «بررسی آیات نازل به تفاوت های حقوقی زن و مرد» تدوین شده است.فصل اول این کتاب موضوعاتی نظیر: تعریف حق و حقوق و بیان مفاهیمی چون: حکم، ملک و تکلیف، بررسی واژه حق در قرآن، نگاهی به انسان شناسی و اهمیت آن، اشاره به منابع حقوق بشر در اسلام، منشأ بودن حق خداوند و ملاک جعل حقوق از ناحیه او را در بر می گیرد.در فصل دوم کتاب خاستگاه «حق» مورد بررسی قرار گرفته و در همین راستا پس از پرداختن به دیدگاه های مکاتب پوزیتویسیتی، ضمن بیان دیدگاه اسلام در این زمینه، گستره مفهوم «حق» و تکلیف گرایی در رویکرد اسلامی ذکر گردیده و حق خدا به عنوان منشأ حقوق بشر معرفی شده است.فصل سوم نیز اصول موضوعه حقوق بشر را در 12 اصل از جمله: توحید، حکمت بالغه الهی و جاودانگی روح، رابطه دنیا و آخرت، کرامت انسانی، اختیار و … تبیین می کند.نقد و بررسی اعلامیه جهانی حقوق بشر و کاستی های آن فصل چهارم کتاب را به خود اختصاص داده است. فقدان نظم و ترتیب منطقی، بی اعتنایی به دین، برهان ناپذیری، عدم انسجام و .. از جمله کاستی هایی است که در این فصل به آن پرداخته شده است.فصل های پنجم، ششم و هفتم کتاب به ترتیب به واکاوی موضوعاتی چون: نظام نامه حقوق و تکالیف بشر، مفاهیم آزادی و نظام برده داری و بیان نظرات اسلام درباره هریک از این موضوعات، می پردازد.سه فصل بعدی این کتاب با پرداختن به اشتراک های تکوینی و تشریعی زن و مرد، نهضت هوادران حقوق زن را بررسی و برای شبهات مطرح شده در این زمینه، پاسخ هایی قرآنی ارایه می کند و سپس، ضمن تشریح تفاوت های تکوینی و تشریعی زن و مرد، به ارایه راه کارهایی برای تقویت بنیان خانواده می پردازد.در فصل پایانی نیز پس از بیان آیات ناظر به تفاوت های حقوقی مرد و زن در امور اجتماعی و مسایل خانوادگی، جایگاه خانواده و فلسفه ازدواج مورد بررسی قرار گرفته و سرانجام پس از ذکر بعضی حقوق اقتصادی زن، به تفاوت ارث زن و مرد پرداخته شده است.