بررسی

کتاب «بررسی» استاد علی صفایی حائری به بررسی صفات اجتماعی حکومت اسلامی پرداخته است. مباحثی همچون دگرگونی در روابط اجتماعی در طول تاریخ، انواع حکومت‌ها، انقلاب اسلامی، برده‌داری، آزادی، طبقات اجتماعی، تساوی حقوق زن و مرد، حجاب و آزادی روابط و مالکیت اسلامی در این کتاب و در سه فصل مطرح و مطالب ارزنده‌ای درباره آنها بیان شده است.
«حکومت‌ها را در شکل و نحوهٔ انتخاب می‌توان الی ما شاء الله تقسیم کرد، ولی تمامی آن‌ها بر اساس هدفی که دارند تا به حال یا در سطح امنیت و پاسداری بوده‌اند و یا در سطح رفاه و پرستاری.
در آن مرحله که آدم‌ها خودشان می‌توانستند به اندازهٔ خودشان باشند و از وفور و غنای طبیعت بهره‌مند بشوند، در آن روزها به خاطر جلوگیری از تجاوزکارها و قلدرها، مردم به دنبال یلی و نیرومند و پهلوانی جمع می‌شدند و او را انتخاب می‌نمودند؛ یعنی او به طور طبیعی انتخاب می‌شد تا پاسدار منافع مردم باشد و امنیت آن‌ها را تأمین کند تا آن‌ها بتوانند به کار خویش سامان بدهند و تاج و تخت و زندگی حاکم را هم بچرخانند.
رفته رفته که نسل‌ها گسترده‌تر شدند و طبیعت خالی‌تر ناچار حکومت‌ها نمی‌توانستند تنها به همان امنیت و پاسداری بپردازند. مجبور بودند که در مسائل رفاهی جامعه، در خوراک و پوشاک و مسکن و بهداشت، در تولید و توزیع و نظارت بر مصرف هم نقشی داشته باشند و از توده محروم پرستار باشند و تنها به پاسداری منافع اکتفا نکنند»